ROE là gì? Công thức tính ROE như nào? Mối liên hệ giữa ROA và ROE là gì? mối liên quan giữa ROE và các chỉ số tài chính khác ra sao? Nếu bạn cũng đang thắc mắc về vấn đề này, hãy đi tìm lời giải đáp qua bài viết sau đây
Chỉ số ROE là gì?
ROE là viết tắt của từ Return On Equity, thường gọi là tiền lời trên vốn chủ sở hữu, hay lời so với vốn trên vốn cũng được.
Rất có thể hiểu: Bạn bỏ tiền của chính mình ra (không vay mượn) để mở quán coffee, trong 12 tháng có một số lợi nhuận. Thì chỉ số ROE chính là tỷ số của số lãi đã trừ vốn / tiền vốn bạn bỏ ra. Cụm từ “một vốn, bốn lời” thì ROE = 4 / 1 = 4 hay 400%, đơn vị tính ROE là đơn vị phần trăm
Chỉ số ROE ra làm sao là tốt?
1 trong các tiêu chí đánh giá công ty có đủ năng lực tài chính theo chuẩn quốc tế, thì chỉ số ROE phải đạt mức tối thiểu 15%.
Đây là tiêu chí rất quan trọng để Buffett giải pháp lựa chọn doanh nghiệp, ông muốn công ty có ROE >= 15%.
Theo tiêu chí CANSLIM của Wiliam O’Neil thì ROE của công ty cũng phải tối thiểu 15%.
Tuy nhiên, chúng ta không nên chỉ xét một năm riêng lẻ mà nên là nhiều năm, ít nhất là 3 năm. Theo cá nhân người viết, nếu doanh nghiệp duy trì được ROE >=20% và kéo dài ít nhất 3 năm, thì mới thuyết phục rằng nó có vị trí trên thương trường.
Vậy: ROE >=15% duy trì ít nhất 3 năm thì được đánh giá công ty làm ăn hiệu quả
Không chỉ có vậy, bạn cũng nên chăm lo đến thành phần động của ROE, tức là ROE có xu hướng tăng hay giảm, mặc dù vậy bạn không nên nhìn vào xu hướng tăng giảm một cách vô hồn, mà còn nhìn vào thành phần ảnh hưởng đến ROE để phân tích, Chỉ số ROE được tạo nên từ tích của 3 yếu tố:
ROE = tiền lãi biên X vòng quay tài sản X đòn bẩy tài chính
Chính sự phân tích 3 thành phần tạo nên chỉ số ROE, nhà đầu tư sẽ hiểu được lý do và phát hiện ra cái còn ẩn giấu được những cổ phiếu phát triển ổn định. (Cụ thể ở phần 6)
Khi ROE tăng chứng tỏ công ty tận dụng vốn hiệu quả hơn so với trước đây, khi đó nhà đầu tư cũng sẽ thường dự đoán ROE những năm tiếp theo sẽ cao hơn ROE hiện tại, và đánh giá cổ phiếu khả quan hơn. Ngược lại khi chỉ số ROE giảm thì nhà đầu tư sẽ đánh giá thấp cổ phiếu hơn.
Kết luận:
ROE >=15% + ROE ngày càng tăng + Duy trì ít nhất 3 năm => công ty tốt.
Cách định hướng chỉ số ROE
Công thức tổng quát:
Trong bài viết này GoValue sẽ giới thiệu các độc giả 2 cách định hướng chỉ số ROE.
Tính chỉ số ROE trực tiếp thông qua báo cáo tài chính
Bạn rất có thể dễ dàng và đơn giản tính toán chỉ số ROE từ Báo cáo tài chính (BCTC) của doanh nghiệp, được công bố định kỳ hàng quý và hàng năm.
Ví dụ: Tính chỉ số ROE của Tổng công ty hàng không VN (HVN) năm 2018
Bước 1: định hướng chỉ tiêu tiền lời sau thuế
Trên báo cáo kết quả làm việc buôn bán, ta lấy lời so với vốn sau thuế của HVN năm 2018 là 2,598 tỷ đồng.
Bước 2: định hướng chỉ tiêu Vốn chủ sở hữu bình quân
Do đó, nếu chỉ lấy VCSH tại thời điểm 31.12.2018, sẽ không phản ánh đúng bản chất thay đổi về vốn của doanh nghiệp trong cả một năm.
Ở bước này, ta sử dụng VCSH thời điểm đầu kỳ và cuối kỳ để tính VCSH bình quân cho cả năm 2018 theo công thức sau đây:
Bước 3: Tính chỉ số ROE
Việc còn lại bạn chỉ cần thay số liệu vào công thức:
Lời so với vốn ròng trong Chỉ số ROE là gì và được hiểu thế nào?
Lãi đã trừ vốn ròng là gì: có ý nghĩa là lãi đã trừ vốn cuối cùng của doanh nghiệp sau khi đã trừ hết tổng quan các Chi phí hoạt động, Thuế, … và đây là lãi đã trừ vốn thuộc cổ đông – Chủ của công ty. Do mô hình doanh nghiệp được chia làm 2 loại do đó lãi đã trừ vốn ròng sẽ được hiểu theo từng Mô kiểu như sau:
+ Hình thức không có doanh nghiệp con: Nếu công ty mà không có doanh nghiệp con (Nắm >50% cổ phần trở lên) thì tiền lời ròng sẽ chính là tiền lãi sau thuế của chính doanh nghiệp trong Báo cáo Tài chính như Hình ảnh lãi đã trừ vốn sau thuế – PPC – Báo cáo Kiểm toán năm 2018 của PPC – doanh nghiệp CP Nhiệt Điện Phả Lại (PPC không có doanh nghiệp con). Đây là hoàn cảnh dễ dàng, khá ít công ty trên sàn ứng dụng hình thức này.
+ Mô hình có công ty con: Nếu doanh nghiệp có ít nhất 1 doanh nghiệp con (Nắm từ 1/2 đến <100% cổ phần trở lên) thì lời so với vốn ròng lúc này sẽ là lợi nhuận sau thuế của Cổ đông doanh nghiệp Mẹ hoặc có nơi sử dụng tên gọi là tiền lãi sau thuế của doanh nghiệp mẹ, lời so với vốn sau thuế của Chủ sở hữu, lãi đã trừ vốn sau thuế của Ngân hàng … trong Báo cáo Tài chính Hợp nhất như Hình ảnh dưới:
Trong Ví dụ trên, doanh nghiệp A nắm 70% cổ phần tại doanh nghiệp B nên A là Mẹ của B. Ở phía doanh thu Thuần thì dễ thấy doanh thu Thuần trên Báo cáo Tài chính Hợp nhất của doanh nghiệp A chính bằng Tổng doanh thu Thuần của doanh nghiệp Mẹ A và công ty con B (Hợp nhất 100% doanh thu Thuần của B). mặc dù vậy ở phía lợi nhuận thì lợi nhuận sau thuế trên Báo cáo Hợp nhất doanh nghiệp Mẹ A sẽ được bóc tách tiếp thành 2 phần:
* Lợi nhuận sau thuế Cổ đông không Kiểm soát: chính là tác dụng của các Cổ đông nhỏ tại doanh nghiệp con B – 30% của 10 tỷ Lãi là 3 tỷ việt nam đồng.
* Tiền lời sau thuế công ty Mẹ: chính là tiền lời thực trên Báo cáo Tài chính Hợp nhất toàn thể của Cổ đông công ty Mẹ. Gồm: lời so với vốn sau thuế trên Báo cáo Tài chính doanh nghiệp Mẹ A – 100 tỷ và mật độ % lợi ích của A tại tiền lời sau thuế doanh nghiệp con B – 70% của 10 tỷ Lãi là 7 tỷ việt nam đồng. Tổng thực ở đây là 107 tỷ việt nam đồng (Chứ không phải là 110 tỷ đồng như nhiều bạn vẫn lầm tưởng). Và đây chính là tiền lời ròng trong hình thức có công ty con.
Do đó lời so với vốn ròng chính là lợi nhuận sau thuế của Cổ đông doanh nghiệp Mẹ trong hình thức có doanh nghiệp con. Và được tính bằng tiền lãi sau thuế sau khi đã trừ đi tiền lãi sau thuế của Cổ đông không kiểm soát trên Báo cáo Tài chính Hợp nhất của công ty Mẹ. Bạn cũng có thể Bài viết liên quan tiền lãi ròng của các công ty Niêm yết lớn khác trong năm Tài chính 2018 trên sàn thị trường chứng khoán như: FPT – FPT, VJC – VietJet Air, VIC – VinGroup, HPG – Hòa Phát, VCB – Vietcombank, GAS – PV Gas, …
Ý nghĩa của chỉ số ROE là gì?
Như đã quan tâm về ROE là gì trên đây, ta thấy chỉ số ROE cho thấy mức độ hiệu quả về việc dùng vốn của công ty, hay có thể nói 1 đồng vốn của doanh nghiệp bỏ ra sẽ thu được bao nhiêu đồng lời.
Về mặt lý thuyết, chỉ số ROE càng cao cho thấy kỹ năng sử dụng càng hiệu quả của doanh nghiệp. Chỉ số ROE được các nhà đầu tư phân tích so sánh với các cổ phiếu cùng ngành nghề trên thị trường từ đó ra quyết định đầu tư.Thông thường, cổ phiếu có chỉ số ROE cao thường được các nhà đầu tư ưa chuộng hơn và những cổ phiếu có ROE cao thì giá của cổ phiếu đó cũng cao hơn
Khi đánh giá ROE, nhà đầu tư thường đánh giá ở các góc độ:
- ROE nhỏ hơn hoặc bằng lãi vay ngân hàng: nếu doanh nghiệp có lãi vay ngân hàng lớn hơn hoặc bằng ROE thì tiền lãi tạo ra cũng chỉ để trả lãi vay ngân hàng mà thôi.
- ROE lớn hơn lãi vay ngân hàng: thì cần đánh giá xem công ty đã vay ngân hàng và đã khai thác hết lợi thế cạnh tranh trên thị trường hay chưa, từ đó xem xét doanh nghiệp này có chức năng tăng ROE trong tương lai không
- Ngoài ra, chỉ số ROE cao và duy trì trong nhiều năm cũng cho thấy lợi thế cạnh tranh của công ty. Thông thường, những doanh nghiệp có năng lực, lợi thế cạnh tranh cao, hay độc quyền thường có chỉ số ROE rất cao.
Đánh giá công ty dựa trên chỉ số ROE
Trong bối cảnh nền kinh tế tăng trưởng ổn định, đối với các nhà đầu tư chuyên nghiệp, 1 trong những tiêu chỉ đánh giá doanh nghiệp có đủ năng lực tài chính thì chỉ số ROE phải lớn hơn hoặc bằng 15%. mặc dù vậy, đối với nền kinh tế đang tăng trưởng và tình hình lạm phát cao thì chỉ số ROE bằng 15% rất khó để làm hài lòng nhà đầu tư.
Chúng ta không nên xét chỉ số ROE trong 1 năm mà nên xét trong nhiều năm, ít nhất là 3 năm. Như vậy, nếu chỉ số ROE luôn ở mức 15% trở lên trong vòng 3 năm và có xu hướng tăng thì doanh nghiệp được đánh giá là làm ăn có hiệu quả.
Không chỉ có vậy, khi đánh giá ROE thì cần xem xét đến các thành phần ảnh hưởng khác có thể ảnh hưởng đến tình hình kinh doanh của công ty như: lĩnh vực kinh doanh, thị trường, lạm phát,…
Xem thêm: ROA là gì? Chỉ số ROA ra làm sao là tốt?
Phân tích ROA và ROE
Trên đầu tư và chứng khoán, các nhà đầu tư thường lưu ý tới cổ phiếu các công ty có ROA và ROE phát triển đều đặn. Đây là chính là yếu tố để nhận ra một cổ phiếu có tiêm năng hay không.
Trong việc đánh giá ROA và ROE cần xem xét các yêu tố về lĩnh vực kinh doanh của doanh nghiệp. Mỗi doanh nghiệp trong các ngành nghề khác nhau thường có điểm nhấn lớn trong chỉ số này.
Ngay cả khi cả khi ROA hay ROE bằng nhau hoặc có sự chênh lệnh lớn cũng cần có sự phân tích kỹ lưỡng.
Ví dụ, doanh nghiệp A có tổng tài sản 100 tỷ việt nam đồng và tiền lãi sau thuế 10 tỷ việt nam đồng sẽ có ROA ngang bằng với doanh nghiệp B có tổng tài sản 5 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế 500 triệu VND. mặc dù thế, rất có thể phát hiện được quy mô tài sản doanh nghiệp A cao hơn nhiều so với doanh nghiệp B.
Một ví dụ khác, công ty C có vốn chủ sở hữu 100 tỷ việt nam đồng và doanh nghiệp D với 80 tỷ đồng, tổng nợ lần lượt của C, D lần lượt là 50 tỷ và 200 tỷ việt nam đồng. Cả hai doanh nghiệp đều đạt cùng mức lợi nhuận 1 tỷ VNĐ, như vậy ROE của công ty D sẽ cao hơn doanh nghiệp C. Nhưng trong tình trạng này, công ty C lại có khả năng chắc rằng tài chính tốt hơn nhờ dùng ít nợ vay.
Nguồn vốn công ty được chia làm hai phần gồm vốn vay và vốn chủ, ROE giúp người phân tích phát hiện được khả năng mà công ty đang mang đến lời so với vốn từ vốn góp cổ đông, vì vậy cần phải đánh giá nhiều vấn đề khác như mật độ đòn bẩy (vay nợ) hay tương quan giữa ROE với lãi suất ngân hàng…
Mô hình Dupont
ROA và ROE có mối tương quan với nhau thông qua hình thức phân tích Dupont.
ROE = ROA * Đòn bẩy tài chính = ROA * Tổng tài sản/VCSH = ROA * (1+Tổng nợ/VCSH)
Lưu ý: Tổng Tài sản = Tổng nguồn vốn hay (Tổng nợ + vốn chủ sở hữu)
không những thế, rất có thể triển khai tiếp thành hệ số sau đây để nhìn ra ROE tính toán dựa trên các hệ số về biên lợi nhuận ròng, hiệu suất tận dụng tài sản, hệ số đòn bẩy tài chính.
ROE = (Lợi nhuận sau thuế/Doanh thu) * (Doanh thu/Tổng tài sản)*(Tổng tài sản/VCSH)
Như vậy, sự thay đổi của ROE ra quyết định bởi nhiều thành phần về khả năng sinh lời từ doanh thu (khả năng kiểm soát chi phí, thuế suất, lãi vay…), kỹ năng sử dụng tài sản (khả năng tạo ra thu nhập từ việc sử dụng vốn để tài trợ tài sản trong sản xuất kinh doanh) hay tỷ lệ dùng nợ vay.
Xem thêm: Chỉ số ROI là gì? Cách tính và đo lường chỉ số ROI
Một số chú ý về chỉ số ROE là gì?
Để đầu tư có hiệu quả, nhà đầu tư chú ý một số vấn đề như sau:
- Không nên quá coi trọng quá mức chỉ số ROE, cần có sự phân tích, đánh giá, so sánh đồng thời với các con số tài chính khác cũng tựa như các doanh nghiệp cùng ngành để ra quyết định đầu tư đúng đắn
- Chỉ số ROE hoàn toàn có thể bị bóp méo trong hoàn cảnh doanh nghiệp giảm vốn chủ sở hữu bằng cách mua lại cổ phiếu quỹ; khi đó, tiền lời không đổi và vốn chủ sở hữu giảm đi => chỉ số ROE tăng.
Nếu còn thắc mắc vấn đề gì trong bài viết trên, vui lòng để lại phản hồi bên dưới. Đội ngũ Winerp.vn sẽ tích cực trả lời những phản hồi của các anh chị. Chúc các bạn thành công.
Nguồn: WinERP
